Σίγουρα θα σας έχει τύχει να ακούσετε, να δείτε ή να διαβάσετε τον όρο "Νέα Εποχή" στην τηλεόραση, σε κάποιο περιοδικό ή (ως επί το πλείστον) στο διαδίκτυο. Είναι λογικό λοιπόν να αναρωτηθεί κανείς τι στο καλό περιλαμβάνει αυτός ο κάπως ασαφής και αινιγματικός ορισμός. Μιας και μετά από τις περιηγήσεις μου σε ιστοσελίδες και forums συνάντησα κι εγώ αυτό τον όρο, ας γράψω μερικά σχετικά πραγματάκια....
Σε γενικές γραμμές περιλαμβάνει ένα ευρύτερο πλέγμα ιδεών, αντιλήψεων και θεωριών που αντλούν στοιχεία κυρίως από ανατολικές θρησκείες (Βουδισμό, Ινδουισμό, Ταοϊσμό κτλ) αλλά και από τον Σαμανισμό και τις αρχαίες Πολυθεϊστικές θρησκείες. Το κίνημα αυτό άρχισε να διαδίδεται και να γίνεται ευρέως γνωστό τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα κυρίως σε χώρες της Δύσης. Σήμερα τα εννοιολογικά πλαίσια του όρου έχουν διευρυνθεί και στη Νέα Εποχή μπορούν να χωρέσουν θεωρίες για εξωγήινους και UFO, θεωρίες συνωμοσίας, αστρολογικές αντιλήψεις, μορφές μαντείας, ψυχικές εμπειρίες, εναλλακτικές θεραπείες με διάφορες μορφές ενέργειας και αύρες, αντικείμενα με μυστικές ενεργειακές ιδιότητες (π.χ. κρύσταλλοι), αποκρυφισμός και μυστικισμός, διαλογισμός, πίστη σε παραφυσικά, μεταφυσικά, παράξενα και ανεξήγητα φαινόμενα κτλ. Ειδικά στις Η.Π.Α. το κίνημα αυτό φαίνεται να βρίσκει σημαντική απήχηση κυρίως σε νεαρά άτομα.
Η Νέα Εποχή ή αλλιώς το New Age υποστηρίζει την πνευματική δραστηριότητα του ανθρώπου χωρίς όμως την ένταξη αυτής της πνευματικότητας αποκλειστικά σε κάποιο θρησκευτικό καλούπι ενός συγκεκριμένου δόγματος. Μάλιστα σύμφωνα με διάφορες απόψεις -ας μου επιτραπεί ο όρος- νεοποχίτικων θεωρητικών ο άνθρωπος διαμέσου της πνευματικότητάς του μπορεί να ασκήσει επιδράσεις στην ύλη. Ορισμένοι εκφραστές του κινήματος έχουν διατυπώσει την άποψη ότι
η γη περνά από συγκεκριμένες αστρολογικες εποχές κατά τις οποίες λαμβάνουν χώρα διάφορα κοινωνικά και πνευματικά φαινόμενα, ενώ και αυτές οι αστρολογικές εποχές χωρίζονται σε επιμέρους φάσεις με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Αυτά σε γενικές γραμμές. Μπορεί να μου έχουν ξεφύγει μερικες πτυχές του θέματος αλλά δεν είμαι και ο πλεόν αρμόδιος για την ανάλυσή του, ούτε ο χώρος εδώ είναι απεριόριστος.
ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΣΚΕΛΟΣ
Φυσικά η τόσο αισθητή ανάπτυξη του κινήματος της Νέας Εποχής δεν θα μπορουσε να αφήσει ανεπηρέαστους τους σχετικούς εμπόρους και προμηθευτές βιβλίων,περιοδικών, αντικειμένων, θεραπειών και διδασκαλιών κτλ οι οποίοι με την δραστηριότητά τους σαφώς προωθούν και ενισχύουν τη διάδοση του εν λόγω κινήματος ακόμη περισσότερο στις μέρες μας. Από ένα απλό ψάξιμο στο διαδίκτυο μπορεί κανείς να ενημερωθεί για την πληθώρα σχετικών βιβλίων, καθώς και για τις επιτόπου υπηρεσίες που προσφέρουν με το αζημίωτο οι "μέτρ" του είδους,υπηρεσίες που αφορούν σε ενεργειακές θεραπείες μέσω κρυστάλλων, πνευματικό διάβασμα, χαλαρωτικό μασάζ, καθάρισμα των αυτιών σας από το κερί...μέχρι και ενεργοποίηση των 22(!) κλώνων του DNA σας με σκοπό την αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών(ναι καλά διαβάσατε γι'αυτό το τελευταίο!)!!! Και τώρα προκύπτει το εύλογο ερώτημα: Πόσοι και ποιοι από τους προαναφερθέντες εμπόρους νεοποχίτικων αντικειμένων και πρακτικών είναι ειλικρινείς και πράγματι πιστεύουν ότι μπορούν να φανούν χρήσιμοι στον συνάνθρωπο που προφέρουν την υπηρεσία τους και πόσοι είναι απατεώνες ή τσαρλατάνοι; Κατηγορηματική απάντηση σίγουρα δεν μπορεί να δωθεί και θα ήταν άδικο να τους βάλουμε όλους στο ίδιο σακούλι. Προσωπικά πάντως δεν θα έδινα 30 δολλάρια για να μου καθαρίζουν τ'αυτιά μισή ώρα και άλλα 111 δολλάρια για να μου ενεργοποιούν επί μία ώρα τους...22 κλώνους του δεσοξυριβονουκλεϊκού οξέως μου. Οσον αφορά τα ελληνικά δρώμενα και ειδικά στον έντυπο και διαδικτυακό χώρο, υπάρχει πράγματι μπόλικο υλικό που ασχολείται με τις ποικίλες εκφάνσεις του φαινομένου της Νέας Εποχής. Αλλά αυτό οι περισσότεροι μάλλον το γνωρίζετε ήδη...
ΚΡΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΤΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
Σίγουρα δεν θα ήταν δυνατό το κίνημα του New Age να μην προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις, σχόλια και κριτικές. Η κριτική στο συγκεκριμένο κίνημα γίνεται από δύο φορείς:
Τις κατεστημένες θρησκείες (π.χ. Ορθοδοξία στην Ελλάδα)
- Τον επιστημονικό σκεπτικισμό
Η πρώτη περίπτωση, δηλαδή η κριτική που ασκούν οι φορείς της επικρατούσας θρησκείας μου είναι παντελώς αδιάφορη και στερείται νοήματος και σοβαρότητας. Το βασικό κίνητρο πίσω από την κριτική αυτή είναι καιροσκοπικό και συμφεροντολογικό. Δηλαδή, η Εκκλησία για παράδειγμα στην Ελλάδα από φόβο μήπως χάσει πιστούς οι οποίοι ενδέχεται να βρουν ελκυστική μια δοξασία ή διδασκαλία της Νέας Εποχής που να τους καλύπτει περισσότερο στις πνευματικές τους ανησυχίες και να την ακολουθήσουν, αρχίζοντας να απομακρύνονται από την ως τότε χριστιανική τους πίστη, ταυτίζει τη Νέα Εποχή με το Σατανά,τα σκοτεινά κέντρα της Δύσης και της Νέας Τάξης, τις ύπουλες σκοτεινές δυνάμεις και άλλα τραγελαφικά. Και σίγουρα όταν είσαι το κυρίαρχο πνευματικό μαγαζί σε έναν τόπο, δεν θες ανταγωνιστές στην αγορά πνευματικης αναζήτησης και παρηγοριάς. Επιδιώκεις με όποιον τρόπο μπορείς να τους περιορίσεις, Και η ατέρμονη κινδυνολογία προς τις λαϊκές μάζες είναι πάγια τακτική σε τέτοιες περιπτώσεις που συνήθως εξασφαλίζει εγγυημένο αποτέλεσμα.
Η δεύτερη περίπτωση κριτικής στη Νέα Εποχή είναι σαφώς πολύ σημαντικότερη, λογικότερη και ουσιώδης. Ο επιστημονικός κόσμος διαφωνεί με πολλές πτυχές της Νέας Εποχής. Οι επιστήμονες επιδιώκουν τις ορθολογικές, ρεαλιστικές και πεζές εξηγήσεις φαινομένων και συμπεριφορών ενώ αρκετοί πνευματιστές/μυστικιστές διαλέγουν τις υπερφυσικές και αινιγματικές. Η επιστήμη αποδέχεται αυτό που μπορεί να αποδειχθεί μέσα από τη διαδικασία του πειράματος και της επαλήθευσης ενώ οι θεωρίες περί πνευματικότητας βασίζονται στον αναπόδεικτο και καθαρά υποκειμενικό ισχυρισμό περί δυισμού σώματος-ψυχής. Οι επιστήμονες θεωρούν πολλές μαρτυρίες και εμπειρίες ανθώπων που ασπάζονται μια νεοποχίτικη θεωρία αβάσιμες, ατεκμηρίωτες, ανεπιβεβαίωτες, διαστρεβλωμένες, επιλεκτικές και γενικότερα υποκειμενικές. Είναι φανερό ότι οι δύο πλευρές ακολοθούν διαφορετική μεθοδολογία στις προσεγγίσεις τους. Κατ'εμε πράγματι υπάρχει αρκετή δόση φαντασίας και ανορθολογισμού σε ορισμένα ρεύματα του New Age. Εχεις αποδείξεις για τη θεωρία σου κύριε μυστικιστή δάσκαλε; Αν ναι παρουσίασέ τες σ'ένα διεθνες επιστημονικό συνέδριο να γίνεις και ο πρώτος μάγκας. Αν όχι, άει στην ευχή του θεού ή των θείων όντων που πιστεύεις και μην ψάχνεις για θύματα.
Πάντως οφείλω να ομολογήσω ότι ένα μεγάλο κομμάτι της Νέας Εποχής φαίνεται ελκυστικό, ειδικά στα μάτια ενός νεαρού ατόμου που βρίσκεται στη φάση που "ψάχνεται" για τα κοινωνικα,ιδεολογικά και πνευματικά ρεύματα που θα ακολουθήσει. Η προτροπή μου δεν είναι να μην ψάχνεται κανείς με μια θεωρία ή ρεύμα της Νέας Εποχής. Ούτε πρόκειται να κινδυνολογήσω σαν φοβισμένος δεισιδαίμονας θρησκόληπτος. Για να ψάχνεσαι, σημαίνει ότι το έχεις ανάγκη άλλωστε. Εγώ για παράδειγμα θεωρώ ανοησίες τα περί αστρολογίας και μαντείας οπότε δεν θα ασχοληθώ μ'αυτά (εννοείται ότι πρώτα έχω ψάξει τις βασικές τους θέσεις). Δεν θα επιδιώξω όμως μανιωδώς να αποτρέψω έναν φίλο που ασχολείται μ'αυτά να πάψει να το κάνει. Εφόσον αυτά του προσφέρουν ικανοποίηση ας ασχολείται. Οφείλω όμως να του παρουσιάσω ορισμένες βασικές θέσεις μου για τη διαφωνία μου σχετικά με τις συγκεκριμένες ασχολίες του, ενώ θα ήταν χρήσιμο να του προτείνω και μερικές δικές μου επιλογές κι έπειτα ας κρίνει μόνος του. Αλλωστε είναι πιθανό κάποια στιγμή να καταλάβει από μόνος του τι έχει βασιμότητα από τις δραστηριότητές του και τι όχι, ειδικά αν αντιληφθεί γρήγορα το ατελείωτο νεοποχίτικο μαγαζί που έχει στηθεί πουλώντας πάσης φύσεως καλούδια. Η προτροπή μου λοιπόν σχετικά με τη Νέα Εποχή είναι να προσέχετε με τι άτομα συναναστρέφεστε. Διότι εκεί είναι ο κόμπος του ζητήματος.
Πράγματι υπάρχουν διάφοροι άνθρωποι, κύκλοι και οργανώσεις, οι οποίοι βλέποντας την ανάγκη και την τάση σας να ψαχτείτε σε πνευματικά μονοπάτια, θα σας πλασάρουν "αληθινή γνώση", "θεία σοφία", "ψυχική και πνευματική ισορροπία και γαλήνη" και άλλα σχετικά σοφίσματα(ενδέχεται να σας στέλνουν και φυλλάδια στο σπίτι κι ας αναρωτιέστε πώς σας βρήκαν). Ολοι μπορεί να γοητευόμαστε, σε διαφορετικό βαθμό ο καθένας μας,από το υπερφυσικό, το αινιγματικό, το ανεξήγητο, τις βαθυστόχαστες θεωρίες κτλ. Ωστόσο χρειάζεται παράλληλα με την εσωτερική αναζήτηση αυτοέλεγχος, αυτοσυγκράτηση, κριτική σκέψη, ορθολογισμός, ρεαλισμός, επαγρύπνιση και γνώση. Ετσι μόνο αποκρούς τυχόν παραμύθιασμα από κάθε λογής "φωστήρες" και "σωτήρες" που σε βλέπουν σαν ξερολούκουμο έτοιμο για οικονομική αφαίμαξη. Κι εδώ είναι το σημείο όπου πρέπει να αντιστεκόμαστε. Δηλαδή δεν πρέπει να αφήνουμε τους εαυτούς μας απροστάτευτους από τα διάφορα κοράκια που πουλάνε σωτηρίες και φώτιση(μέσω βιβλίων, cd, dvd και επιτόπιων πρακτικών). Είναι απαραίτητη η χαλιναγώγηση της εσωτερικής αναζήτησης για να μην βρεθούμε προ εκπλήξεων. Τα μάτια ανοιχτά λοιπόν.Ψαχτείτε αλλά με προσοχή στον κοινωνικό σας περίγυρο. Δείξτε στους επίδοξους κόλακες ότι δεν είστε κορόιδα ή εύπιστα προβατάκια.
ΥΓ1. Με έκπληξη είδα σε παλιό έντυπο για το πρόγραμμα της τηλεόρασης, διαφημισούλες από ειδικούς λέει μελλοντολόγους, μάντεις(ουάου) να υπόσχονται, να υπόσχονται, να υπόσχονται.....Αλλοι λέει έχουν κληρονομικό χάρισμα. Πώς λέμε δηλαδή, μεταβιβάζεται κληρονομικό δικαίω από το θείο Καραμανλή στον ανηψιό Καραμανλή....Η άλλη δήλωνε Αριθμολόγος λέει(αλήθεια,την προπαίδεια την ξέρεις κυρά μου?)...Ποζάρουν δε με σοβαρά ρούχα στις διαφημίσεις για να πείσουν ότι έχουν επιστημονικό υπόβαθρο...Μια άλλη κυριούλα δε, με αραβοαιγυπτιακό όνομα, έχει βάλει στο background της διαφήμισης Αιγυπτιακές Πυραμίδες για τον ανάλογο εντυπωσιασμό προφανώς(ρε μπας και φωτίζεται από το πνεύμα κάποιου Φαραώ?). Το μεταφυσικό/πνευματικό μαγαζί που λέγαμε...
ΥΓ2. Ειδικά για την Ελλάδα ίσως θα μπορούσαμε να εντάξουμε στο κίνημα της Νέας Εποχής και το φαινόμενο του Ελληνοκεντρισμού αφου χαρακτηρίζεται από πολλές μεταφυσικές πτυχές...όπως οι υπερφυσικές ιδιότητες που αποδίδουν οι ελληνοκεντρικοί στην Ελληνική γλώσσα η οποία, ποιος ξέρει μπορεί εκτός από αιτιώδη σχέση σημαίνοντος και σημαινόμενου, να έχει και μαγικοθεραπευτικές ιδιότητες για την ημικρανία! Αλλά για το θέμα του Ελληνοκεντρισμού θα μιλήσουμε εκτενέστερα σε επόμενη δημοσίευση....
